7.000 Yıllık Tahıllar, Göl Üstü Evlerin Kökenini Aydınlatıyor

Araştırmacılar hiçbir yerde Alpler’in çevresinden daha fazla Neolitik göl üstü ev bulamadı. Ancak bu “yapı patlamasının” nasıl ortaya çıktığı bir sır.

Basel Üniversitesi’ndeki araştırmacılar şimdi yeni ipuçları ortaya çıkardılar ve kuzey İtalya’daki Varese Gölü’ndeki yerleşimcilerin öncü bir rol oynamış olabileceğini söylüyorlar.

19. yüzyılın ortalarında işçiler, Zürih Gölü’ndeki ilk göl üstü yerleşimi keşfettiklerinde, tamamen yeni bir arkeolojik araştırma alanı doğdu. O zamandan beri, Alp bölgesindeki 111 köy, UNESCO Dünya Mirası Sit Alanı haline getirildi, ancak bu eşsiz inşaat yönteminin nereden geldiği şu ana kadar belirsizdi. Uzmanlar birkaç yıl öncesine kadar bunun yerel bir fenomen olduğunu varsayıyordu.

Basel Üniversitesi’ndeki Bütünleştirici Tarih Öncesi ve Arkeoloji Bilimi (IPAS) alanından Profesör Ferran Antolín liderliğindeki araştırmacılar, Alpler’in kuzeyindeki bölgelere göl üstü konut kültürünün nasıl geldiğine dair yeni ipuçları buldular.

(İlgili: İsviçre’deki Neolitik Çiftçiler Haşhaş Bitkisini Evcilleştirmiş)

Kuzey İtalya’daki Varese Gölü’ndeki bir yerleşim yerinden tarih öncesi bitki kalıntıları, Zürih ve Egolzwil, Lucerne Kantonu’ndaki en eski İsviçre göl üstü yerleşim yerlerinden gelen ürünlerle aynı bileşimi gösterdi. Araştırmacılar bulgularını Journal of Archaeological Science: Reports’ta bildirdiler.

Buğday, arpa, haşhaş ve keten

Ekip, İtalya’daki Isolino Virginia’da tarih öncesi bir yerleşim çevresinde tortu çekirdekleri aldı ve radyokarbon tarihleme kullanarak tortulardaki mahsullerin yaşını belirledi.

Bu sonuçlara göre, bu yapay adada MÖ 4950-4700 gibi erken bir tarihte yerleşim olduğu görüldü. İsviçre’de bilinen en eski göl üstü yerleşimler MÖ 4300’lü yıllara dayanıyor.

Referans koleksiyonuyla yapılan karşılaştırmalar, arkeobotanikçilerin, Isolino Virginia’daki bu en erken yerleşim evresinden kalma yaklaşık 7.000 yıllık bitki materyalinin bileşimini belirlemelerini sağladı: buğday, arpa, haşhaş ve keten. Bunlar, en eski İsviçre göl üstü yerleşim yerlerinin sakinleri tarafından yetiştirilenlerle aynı bitki türleriydi.

Batı Akdeniz’e bağlantılar

Ancak bu bitki türleri, tarımı emmer gibi kabuklu buğdayların yetiştirilmesine odaklanan zamanın kuzeydoğu İtalyan nüfusuna özgü değildi.

Varese Gölü’nde bulunan ekinler, batı Akdeniz bölgesinde yetiştirilme eğilimindeydi. Araştırma ekibi bu temelde, Isolino di Varese’deki yerleşimin Batı Akdeniz’den gelen veya ticaret yoluyla onunla yakından bağlantılı gruplar tarafından kurulmuş olabileceği sonucuna vardı.

Arkeobotanikçi Antolín, “Bu gruplar, muhtemelen Alpler’in kuzeyindeki göl üstü yerleşme fenomeninin yayılmasında önemli bir rol oynadı.” diyor.

Isolino di Varese’deki yerleşimin geçici olarak terk edildiği MÖ 4700 ile Alplerin kuzeyindeki ilk göl üstü köylerin kurulduğu MÖ 4300 arasındaki dönem, çeşitli soruları gündeme getirmeye devam ediyor. Araştırmacılar, daha fazla yerleşim yeri gibi diğer arkeolojik kanıtların hala keşfedilmemiş olabileceğinden veya kaybolmuş olabileceğinden şüpheleniyorlar.

Buna ek olarak, mevcut araştırmalar, Orta Balkanlar gibi Avrupa’nın diğer bölgelerinde tarih öncesi yığın konutlara dair çok sayıda kanıt olduğunu gösteriyor. Burada da Basel Üniversitesi’nden bir ekip, Neolitik göl üstü konutların araştırmasına katılıyor. Bununla birlikte, bu sitelerin farklı bir tarım geleneği vardı ve bu da İsviçre’nin göl üstü evleriyle doğrudan bir bağlantı kurma olasılığını ortadan kaldırıyor.

Antolín, göl üstü evlerin kökeninin, yapıların kalıntılarına dayanarak netleştirilmesi neredeyse imkansız olan karmaşık bir fenomen olmaya devam ettiğini söylüyor. “Yine de mahsul kalıntılarının analizi burada önemli bir katkı sağlayabilir.”

University of Basel. 3 Mart 2022.

Makale: Antolín, F., Martínez-Grau, H., Steiner, B. L., Follmann, F., Soteras, R., Häberle, S., … & Banchieri, D. G. (2022). Neolithic occupations (c. 5200-3400 cal BC) at Isolino Virginia (Lake Varese, Italy) and the onset of the pile-dwelling phenomenon around the Alps. Journal of Archaeological Science: Reports, 42, 103375.