6.000 Yıllık Bu Kehribar Ayıcık, Bir Tılsım Olabilir

Bu küçük kehribar ayıcık figürü, bir Taş Devri avcısı için muhtemelen koruyucu bir tılsım olarak kullanılmıştı.

Kuzey Polonya’da 1887 yılında turba kazısı yapan işçiler tarafından keşfedilen bu eşsiz oyma kehribar ayı, muhtemelen Taş Devri’nde bölgede yaşayan en güçlü ve tehlikeli hayvan olan ayının bir tasviriydi. Olasılıkla bir avcı tarafından tılsım olarak taşınıyordu.

“Słupcio” — yani Lehçede “Słupsk’li küçük adam” — adı, 2013 yılında bir Polonyalı anaokulu öğrencisinin düzenlenen bir yarışmayı kazanmasıyla ayıcığa verildi. (Yarışmayı kazanan çocuk ayrıca bir peluş ayı da kazandı.)

Oyma ayıcık şu anda, bulunduğu yerin yaklaşık 220 kilometre güneybatısında yer alan Szczecin Ulusal Müzesi’nde sergileniyor ve yerel bir sembole dönüşmüş durumda. Słupcio’nun kopyaları ise yaygın olarak hediyelik eşya olarak satılıyor.

(İlgili: İber Yarımadası’nda 5.000 Yıllık Baltık Kehribarı Bulundu)

Figür 10,2 cm uzunluğunda ve 4,2 cm yüksekliğinde. Avrupa’nın Mezolitik dönemine (yaklaşık 12.000 ila 5.000 yıl önce) tarihleniyor olabilir. Bu dönemde insanlar büyük ölçüde avcı-toplayıcıydı, bu nedenle yerleşimlere dair arkeolojik kanıtlar nadir. Ancak Baltık Denizi’nin güney kıyısındaki Pomeranya bölgesinde arkeologlar çanak çömlekler, aletler ve silahların yanı sıra kıyıya vurmuş deniz kökenli kehribardan yapılmış nesnelerin bulunduğu Taş Devri alanları keşfettiler.

Słupcio’nun ayakları yalnızca çıkıntılardan ibaret ve ayakta duramıyor, ancak baş kısmı belirgin şekilde oyulmuş: kulaklar, ağız, burun delikleri ve gözler net biçimde seçilebiliyor. Figürün gövdesinin ortasında ise kehribarı boydan boya delen bir delik bulunuyor. Bu deliğin antik çağda bir kayış geçirilerek figürün taşınması ya da asılması için kullanıldığı düşünülüyor.

II. Dünya Savaşı’nın sonunda Słupcio, diğer birçok antik eserle birlikte Almanya’ya götürüldü ve Stralsund Müzesi’ne ulaştı. 2009 yılında ise tekrar Szczecin’e iade edildi. Almanya’da bulunduğu sırada uzmanlar tarafından incelenen Słupcio, “Bernsteinbär” (kehribar ayı) olarak adlandırıldı ve oyma işlemlerinin tamamının eski olduğu belirlendi.

Ancak Słupcio’nun yaklaşık bir buçuk yüzyıl önce tesadüfen bulunmuş olması nedeniyle, kesin yapım tarihi konusunda uzmanlar arasında görüş ayrılıkları devam ediyor.

2023 yılında, Baltık Denizi çevresinde bulunan birkaç kehribar ayı figürünün incelendiği bir çalışmada, bu nesnelerin Üst Paleolitik dönemden (yaklaşık 50.000 ila 12.000 yıl önce) kalma olabileceği sonucuna varıldı. Bu kehribar ayıcıklar, mağara resimleri ve taşınabilir hayvan tasvirlerinden oluşan Paleolitik gelenekle bağlantılı olabilir ve insanların açık tundrada ren geyiği avından ormanlık alanda geyik ve ayı avına yöneldiğini gösteriyor olabilir.

Taş gibi görünen, deniz suyunda yüzen, cilalandığında yarı saydam olan ve yakıldığında hoş bir koku yayan doğal bir malzeme olan kehribardan ayı oymak, bu malzemeye büyüsel bir anlam yüklemiş olabilir. Bu da Słupcio’nun, Taş Devri’nde güçlü bir tılsım olarak görülmüş olabileceğini düşündürüyor.

Live Science. 14 Nisan 2025.