520 Milyon Yıllık Beş Gözlü Bir Fosil Keşfedildi

Araştırmacılar, eklem bacaklıların erken evrimsel geçmişine ışık tutan, beş gözlü karides-benzeri bir fosil keşfettiler.

Eklem bacaklılar; yaklaşık 520 milyon yıl önceki Kambriyen Dönem’den beri, yeryüzü üzerindeki en başarılı hayvanlar arasında yer alıyor. Bize en tanıdık gelen ve en yaygın olarak bulunan hayvan olmakla birlikte eklem bacaklılar, diğer hayvanlara kıyasla çok daha fazla olan bir oranla, günümüzde yaşayan hayvan türlerinin yaklaşık yüzde 80’ini oluşturuyor.

Peki eklem bacaklılar nasıl evrimleşti ve eklem bacaklıların ataları nasıl görünüyordu? Hayvan evrimi hakkında büyük birer muamma olan bu sorular, bir asırdan uzun bir süredir bilim insanlarının aklını kurcalamaya devam ediyor.

(Bilinmeyen Türleri İçeren 518 Milyon Yıllık Fosiller Bulundu)

Çin Bilimler Akademisi’nin Nanjing Jeoloji ve Paleontoloji Enstitüsü’nden araştırmacılar; eklem bacaklıların erken evrimsel geçmişine ışık tutan, beş gözlü karides-benzeri bir fosil keşfettiler.

Kylinxia adlı fosil türü, Güneybatı Çin’in Yunnan eyaletindeki Chengjiang faunasında ele geçirildi. Bu fauna, Kambriyen Dönem’den kalma en eksiksiz ilkel hayvan fosillerine ev sahipliği yapıyor.

Nanjing Jeoloji ve Paleontoloji Enstitüsü’nden Prof. Huang Diying, “Kylinxia, oldukça nadir rastlanan kimerik bir tür. Farklı hayvanlardan gelen morfolojik özelliklerin bir karışımına sahip; bu özelliği göz önüne alınmış ve geleneksel Çin mitolojisindeki kimerik bir yaratık olan ‘kylin’e atıfta bulunularak adlandırılmış.” diyor.

“Çok özel fosilleşme koşulları sayesinde Kylinxia fosilleri ayrıntılı anatomik yapılar sergiliyor: sinir dokusu, gözler, sindirim sistemi… Bunlar, sıradan fosillerde göremediğimiz yumuşak vücut parçaları.” diyor çalışmanın bir diğer yazarı olan Prof. Zhao Fangchen.

Kylinxia; sert bir epiderm, kısımlara ayrılmış bir gövde ve eklemli bacaklar gibi gerçek eklem bacaklıların sahip olduğu karakteristik özellikleri taşıyor. Bununla birlikte aynı zamanda en erken atalarının sahip olduğu morfolojik özellikleri de bünyesinde barındırıyor: “Kambriyen Dönem’in tuhaf harikası” olarak bilinen Opabinianın garip beş gözü ve Kambriyen Dönem okyanuslarında dolaşan dev avcı Anomalocarisin ikonik yırtıcı uzantıları.

Chengjiang faunası içinde Anomalocaris, iki metreye ulaşabilen vücut uzunluğuyla en görkemli yırtıcıydı ve eklem bacaklıların atasal bir türü olduğu kabul ediliyordu. Fakat gerçek eklem bacaklılar ve Anomalocaris arasında büyük morfolojik farklılıklar yer alıyor. İki tür arasında neredeyse kapatılamayacak bir boşluk var. Bu boşluk, eklem bacaklıların kökenine dair “kayıp bir halka” halini almış durumda.

Araştırma ekibi, Kylinxia fosilleri üzerinde detaylı anatomik incelemeler yürüttü. Anomalocaristeki büyük uzantılar ile gerçek eklem bacaklıların türdeş olduğu tespit edildi. Filogenetik analizler; Kylinxianın ön uzantıları, Cheliceratanın (örümcekler ve akrepleri içeren bir grup) ağzının önündeki küçük yırtıcı uzantılar ve Mandibulatanın (eklem bacaklıların karıncalar ve arılar gibi böcekleri içeren bir alt bölümü) duyargaları arasında akrabalık olduğunu ortaya koydu.

“Elde ettiğimiz sonuçlar, Kylinxianın evrimsel yerinin Anomalocaris ile gerçek eklem bacaklıların tam ortasında yer aldığını gösteriyor. Bu sayede bulgularımız, eklem bacaklıların evrimsel köklerine ulaşmayı başardı.” diyor çalışmanın ortak yazarı Prof. Zhu Maoyan.

Çalışmanın baş yazarı Dr. Zeng Han ise “Kylinxia, Darwin’in evrimsel teorisi tarafından öngörülen kritik bir geçiş fosili. Anomalocaristen gerçek eklem bacaklılara kadar uzanan evrimsel boşluk arasında köprü görevi görüyor ve yaşamın evrimsel teorisine güçlü fosil kanıtlarıyla katkı sağlayarak eklem bacaklıların kökeninde kilit niteliğinde bir ‘kayıp halka’ oluşturuyor.” diyor.

Chinese Academy of Sciences. 4 Kasım 2020.

Makale: Zeng, H., Zhao, F., Niu, K., Zhu, M., & Huang, D. (2020). An early Cambrian euarthropod with radiodont-like raptorial appendages. Nature, 1-5.