50.000 Yıl Önce Yaşamış Neandertal Dışkısı İncelendi

Yaklaşık 50.000 yıl önce bir grup Neandertal, İspanya’nın Valencia kentinin güneyindeki kayalık bir yamaçta yaşadı ve buraya dışkısını bıraktı. 

Son birkaç yılda, bir insan türüne ait olduğu bilinen en eski paleo-dışkıların bazıları kazıldı ve analiz edildi. Şimdi ise araştırmacılar, alandaki ateş çukurunun kalıntılarında bulunan dışkı birikintisinden yola çıkarak, bu erken homininlerin bağırsaklarında var olan ekosistemlere dair bilgiler ediniyor.

Arkeologlar, mikrobiyologlar ve antropologlardan oluşan disiplinler arası bir ekip tarafından antik dışkıdan 200’den fazla bakteri mikroorganizması çıkarıldı. 

(Yapay Zeka, Antik İnsan ve Köpek Dışkısını Ayırt Edebiliyor)

Araştırmacılar, Neandertal bağırsağının mikrobik sakinleri ile modern insanların bağırsaklarını dolduran mikrop türleri arasında çarpıcı bir tutarlılık buldular. Bu tutarlılık, içimizdeki pek çok küçük müdavimin aslında yüzbinlerce yıldır içimizde yaşayan ve yaşadıkları homininlerle birlikte evrimleşen sakinler olduklarını gösteriyor.

Makalenin ortak yazarı mikrobiyolog Marco Candela’ya göre ekip, “evrim zamanında hangi mikrobiyomların Homo soyu ile birlikte evrimleştiğini görmek” istedi. Bunu yapmak için, çağdaş insanların Neandertallerle paylaşabilecekleri mikropları aradılar.

İnsan bağırsağının yeniden yapılandırılması, mikrobiyomlarımızın bugün neye benzediğini bağlamsallaştırmada yarar sağlayabilir; araştırmacılar, hangi bakterilerin bizde kaldığını ve hangilerinin iç ekosistemlerimizden tamamen kaybolduğunu bilmek istiyor. Memelilerin bağırsaklarında önemli ölçüde kalma gücü olan mikroorganizmalar, 2000’lerin ortalarında “eski arkadaşlar” olarak adlandırıldı ve bizimle birlikte evrimleşmeleri, insanların yüzbinlerce yıldır yaşayış biçimleriyle bağlantılı.

İnsanlar için en eski bağırsak mikrobiyomu verileri yaklaşık 8.000 yıl öncesine gidiyor. Bu tarih, yaklaşık 11.000 yıl önce sona eren son buzul çağından önce bile değil.

Bu, erken atalarımızın içini anlamak söz konusu olduğunda araştırmacıları zor durumda bırakıyordu. Neandertal dışkısı ise, kronolojiyi yaklaşık 40.000 yıl geriye itiyor. Yani Neandertallerin evrim kayıtlarından kaybolduğunu bildiğimizden kısa bir süre öncesine.

Candela, “Mesele şu ki, modern insanlar ve Neandertaller arasında paylaşılan bazı mikroorganizmaları tespit ettik. Bu, bu mikroorganizmaların Neandertal ve sapiens soylarının ayrılmasından önce insan soyunun bağırsaklarını doldurduğu anlamına geliyor.” diyor.

Neandertal dışkısındaki önemli bir bulgu, kısa zincirli yağ asidi üreten bakterilerin dahil olmasıydı ve bunların çoğu, insanların diyet liflerinden ekstra enerji elde etmesine olanak tanıyordu. Bu bakterilerden bir tanesi ise, eski annelere ve çocuklarına sağlık yararları sağlamış olabilir.

(Amerika’da Bulunan 14.000 Yıllık Dışkı, İnsana Ait Çıktı)

Araştırmacılar ayrıca günümüzde dışkıda bulunan ve modern insanlarda ağız ve diş hastalıklarına neden olan bakteriyel patojenler buldular.

Candela’ya göre, Kuzey Tanzanya’daki bir avcı-toplayıcı grubu olan Hadza gibi geleneksel, kırsalda yaşayan popülasyonların mikrobiyomları, birbirine daha çok benzeyen bağırsaklara sahip olma eğiliminde. Öte yandan, bağırsaklarımızı izole eden ve bakterileri insandan insana daha az benzeyen kentsel ortamlarda yaşayan insanlar var.

Makale, modern insan bağırsağındaki bakteri çeşitliliğindeki büyük bir kaybı ve her bir bağırsağımızın evrimsel geçmişimizde olduğu gibi birbiriyle etkileşimde bulunmadığı bir durumu anlatıyor. Candela, “Her birimiz bir ada gibiyiz.” diyor.

Çoğu zaman, insanın evrimsel yolu kahramanca anlatılıyor – birçok erken insan arasında başarılı olan bizimkiydi. Ancak Neandertal mikrobiyomunun gösterdiği gibi, bu yolculukta pek yalnız değildik. Pek çok mikroorganizma da aynı yola sahipti.

Ortak yazar Stephanie Schnorr, “Bu sonuçlara dayanarak, insanlar ve birlikte yaşayan bazı mikroplar arasındaki simbiyotik zaman derinliğinin en az bir milyon yıl olduğunu tahmin edebiliriz.” diyor.

“Bu, eski bir miras olarak hem insanlar hem de Neandertaller arasında normal gelişim ve uzun ömürlülükle bağlantılı sabit bir fizyolojik ilişki anlamına gelir.”

Umalım ki gelecekte daha fazla dışkı incelenir, böylece bizi biz yapan bağırsaklar daha da açığa çıkarılabilir.

Gizmodo. 6 Şubat 2021.

Makale: Rampelli, S., Turroni, S., Mallol, C., Hernandez, C., Galvan, B., Sistiaga, A., … & Candela. (2021). M. Components of a Neanderthal Gut Microbiome Recovered from Fecal Sediments from El Salt. Communications Biology.