3 Boyutlu Baskı ile Bronz Çağı Müzik Aleti Canlandırıldı

3 boyutlu baskı teknolojisi, mızrak dibi olduğu düşünülen bir bronz çağı eserinin aslında müzik aleti parçası olduğunu ortaya koydu. 1900’ların başında İrlanda’da bulunan ve Navan Mızrak Dibi adıyla bilinen tarihi eser, büyük ihtimalle MÖ. 100 ve MS. 200 yıllları arasında yapıldı. Fakat eserin 3 boyutlu yazıcı yardımıyla yapılan bir kopyası, aslında boynuzdan bir borunun ağızlığı olduğunu gösterdi.

Ó Foghlú bir bufalo boynuzundan yaptığı replika enstrümanda ağızlığı deniyor.

Keşif, Bronz Çağı İrlanda’sının kültürüne ışık tutuyor. Ağızlığın, tam olarak İrlanda’da müzikal bir karanlık çağ olarak nitelendirilen dönemde yapıldığı düşünülüyor. Avrupa boyunca, ve özellikle İskandinavya’da kompleks Bronz ve Demir Çağı boynuz boruları bulunmuş olmasına rağmen İrlanda’da daha önce ağızlık bulunamaması, burada bir müzikal karanlık çağın başladığını düşündürmüştü.

Keşif Bronz Çağı İrlandası’nda da gelişmiş müzik aletlerinin yapıldığını kanıtlamak isteyen arkeolog Billy Ó Foghlú tarafından yapıldı. Ó Foghlú, Navan Mızrak Dibi’nin 3 boyutlu yazıcıyla yapılmış bir kalıbından faydalandı. Daha sonra bu kalıp kullanılarak mızrak dibinin dökme bronz bir replikası çıkarıldı.

Ó Foghlú, mızrak dibinin kopyasını kendi yaptığı replika enstrümanda bir ağızlık olarak kullanıldığında, borunun tınısını arttırdığını gördü.

Solda Navan Mızrak Dibi’nin replikası, sağda bulunan modern korno ağızlığı ve trompet ağızlığıyla karşılaştırılıyor.

Ó Foghlú “Borunun 2 metreden daha uzun olan, büyük bir replikasını yapmıştım. Boruda metalin kalınlığını da taklit etmeye çalıştım… Mızrak dibi olarak adlandırılan eseri takıp öylesine çalmaya çalıştım. Birden enstrüman sanki hayat kazandı! Ağızlıkla çalınınca İrlanda borusunun daha zengin, kadifemsi bir ses tonu oldu” diyor.

Ó Foghlú eserin büyük ihtimalle, borularla aynı zamanda keşfedilmedildiği için bir mızrak dibi olarak yanlış sınıflandırıldığını söylüyor.

“Bu boynuz boruların hiçbiri, ağızlıklarının da bulunabileceği şekilde ele geçmedi. Aslında, insanlar kesin olarak işlevini bilemedikleri birçok eserle karşılaşıyor. Bu eserlerin büyük kısmı 1800lü yıllarda tarlalar sürülürken bulundu. O zaman arkeologlar da yoktu, ve bilgiler doğru olarak kaydedilemiyordu. Böylece işlevleri de bilinemiyordu.”

Bronz Çağı İrlandasında Müzik

Ó Foghlú, Bronz Çağı İrlandasında borularda ağızlık kullanılıyor olmasının, müziğe sanılandan daha çok önem verildiğini gösterdiğini söylüyor. “Bu borular sadece birer avlanma borusu ya da gürültü çıkaran bir şey değildi. Özenle yapılıyor ve tamir ediliyorlardı. Saatlerce çalınıyorlardı. Bu boruların kültürde önemli bir rolü olmuş olmalı” diyor.

Bir ağızlık eklemek boru çalanlara hem daha iyi kontrol hem de rahatlık sağlamış olmalı. Ağızlık büyük ihtimalle enstrümanın ses aralığını da arttırıyordu. Fakat arkeolojik olarak yalnızca birkaç ağızlık bulunabildi. Ó Foghlú bunun nedenini, enstrümanın sahibi öldüğünde, müzik aletinin de ritüel olarak parçalara ayrıldığına dair bulunan kanıtlarla açıklıyor.

“Birkaç müzik aleti bataklıklara gömülmüş olarak bulundu. Bir enstrümanın ritüel olarak öldürülmesi ve bir mezar alanına gömülmesi, kültürlerinde ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu gözler önüne seriyor. Mısır’da da, Tutankamun trompetlerle gömülmüştü. Bronz çağı İrlanda’sıyla çağdaş olan borular da İskandinavya, İskoçya ve Avrupa anakarasında birleşik ağızlıklarıyla bulundu” diyor  Ó Foghlú.

Ó Foghlú’nun tarihöncesi bir İrlanda borusunu çaldığı videoyu aşağıda izleyebilirsiniz.

Canberra Times, Australian National University
Görseller: Stuart Hay ANU