2015 Yılı Türkiye’den UNESCO Geçici Listesine Giren Tarihi Yerler Belli Oldu

Unesco Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’ne girmeye hak kazanan yerleri 13 Nisan’da belirledi. Bu yıl Türkiye’den başvuran 9 alan ile birlikte UNESCO Türkiye Geçici Listesi de yenilenmiş oldu. İşte 2015 yılında Türkiye’den UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’ne girmeye hak kazanan tarihi yerler;

1- Uzun Köprü / Edirne

Uzun Köprü, Edirne’de Ergene Nehri üzerinde Anadolu ile Balkanları birbirine bağlayan tek ve dünyanın en uzun taş köprüsü olma özelliği taşıyor.

İlçeye ismini veren ve eski adı “Ergene Köprüsü” olan köprü, 1426-1443 yıllarında II. Murat tarafından dönemin başmimarı Müslihiddin’e yaptırıldı. Köprü, 1392 metre uzunluğunda ve 6,80 metre genişliğinde.

Osmanlı’nın, Balkanlar’a yapacağı fetihlerde doğal engel olarak karşısına çıkan Ergene Nehri’ni aşmak için yaptırdığı köprü, Türk ordusunun akınlarını kışın da sürdürebilmesini sağladı.

2- Mudurnu Tarihi Lonca Kasabası

Tarihi İpek Yolu ve diğer önemli yolların kavşağında bir ticaret merkezi ve askeri menzil olarak gelişen Mudurnu, Erken Osmanlı Dönemi’nin önemli bir ahilik-esnaf kenti ve kültür merkezi olarak yükselmiş ve 20. Yüzyılın yurtsever bir cumhuriyet şehri olmuştur. Mudurnu Çayı vadisinde kayalık-ormanlık tepeler arasında uzanan sık dokulu yerleşim, doğal topografya ve kentsel sit dokusu arasında uyumlu bir birliktelik, eşine az rastlanır, dramatik bir morfoloji ve korunmuş bir tarihi kentsel peyzaj sunmaktadır. Osmanlı ticaret ve birikiminin yarattığı zengin anıtsal ve sivil mimarisi, gerek Osmanlı Devletinin gerekse Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecine katkısı, bu peyzaj bütününün öne çıkan değerleridir. Buradaki yapılı mirası oluşturan bazı öğeler, geleneksel zanaat kollarının yer aldığı tarihi Arasta, Anadolu’nun Batı Karadeniz kuşağı geleneksel ahşap konut dokusunun seçkin örneklerini içeren kentsel sit dokusu, Osmanlı’nın tek kubbeli cami mimarisinin gelişiminde önemli bir basamağı temsil eden Yıldırım Bayezıd Camii ve Osmanlı dönemine ait hamam, türbe ve hazireler gibi diğer anıtsal eserler olarak sıralanabilir.

3- Aspendos Antik Tiyatrosu ve Su Kemeri

Aspendos, Serik ilçesinin 8 kilometre doğusunda, Köprüçayı’nın dağlık bölgesinden düzlüğe ulaştığı yerde M.Ö. 10. yüzyılda Akalar tarafından kurulmuş ve antik devrin mamur zengin kentlerinden biridir. Buradaki tiyatro M.S. 2. yüzyılda Romalı’lar tarafından inşa edilmiştir. Kent biri büyük, biri küçük iki tepe üzerine kurulmuştur.

Aspendos’un en önemli yapısı tiyatrosudur. Antik tiyatrolar arasında en iyi şekilde korunanarak gelmiş bir açık hava tiyatrosudur. Bu tiyatro Anadolu’daki Roma Tiyatrolarının günümüze sahnesi ile ulaşabilen en eski ve sağlam bir örneğidir. Mimarı Aspendos’lu Theodorus’un oğlu Zenon’dur. Antonius Piu zamanında yapımına başlanmış Marcus Aurelius zamanında tamamlanmıştır (138-164). Tiyatro, kentin yerli tanrıları ile imparator ailesine sunulmuştur.

4- Yıldız Sarayı

Yıldız Sarayı, ilk kez Sultan III. Selim’in (1789-1807) annesi Mihrişah Sultan için yaptırılmış, özellikle Osmanlı padişahı II. Abdülhamit (1876-1909) süresinde Osmanlıı Devletinin ana sarayı olarak kullanılmış olan saray. Günümüzde Beşiktaş İlçesi’nde yer alır. Dolmabahçe Sarayı gibi tek bir yapı halinde değil, Marmara denizi sahilinden başlayarak kuzeybatıya doğru yükselip sırt çizgisine kadar tüm yamacı kaplayan bir bahçe ve koruluk içine yerleşmiş saraylar, köşkler, yönetim, koruma, servis yapıları ve parklar bütünüdür.

Bu bölge Kanuni döneminden (1520-1566) başlayarak padişahlar için bir avlanma yeri olmuştur. Saray arazisi ile ne oranda örtüştüğü kesin olarak bilinmese de “Civan Kapucıbaşı Bahçesi”, “Kazancıoğlu Bahçesi” adını taşıyan bahçe ve koruluklar büyük olasılıkla Yıldız Sarayı arazisini de içermekteydi. Bu bahçeler I. Ahmed döneminde (1603-1617) padişah bahçeleri arasına katıldı.

5- Frig Vadisi / Kaya Anıtları

Frigya, Sakarya Irmağı ile Büyük Menderes’in yukarı çığırları arasında kalan bölgenin eski çağdaki adıdır. Bu ad, Balkanlar’dan gelip bu bölgeye yerleşen Friglerden geliyordu. Günümüzde Eskişehir, Kütahya ve Afyon il sınırları içerisinde kalan bölgeye yayılmış olan ve Frigya medeniyetinden izler taşıyan tarihi kalıntıları ve antik eserleri bünyesinde barındıran bölgeye Frig Vadileri denir. Unesco geçici listesine giren kısım olan Küçük Frigya yani Epiktetos, “ilaveten kazanılmış, ilaveten fethedilmiş Phrygia” anlamına gelir. Phrygia’nın Pergamon krallarınca kurtarılıp kendi ülkelerine katılan kuzeybatı bölümüne denmiştir . Aezanis, Nakoleia, Kotiaeum, Midaeium ve Dorylaeum Phrygia Epiktetos’un başlıca kentleridir.

6- Harşena Dağı Kral Kaya Mezarları

Hellenistik Dönem’de, Amasya’daki Harşena Dağı’nın güney eteklerindeki kalker kayalara oyulmuş olan anıt mezarlardır. Antik Çağ yazarı Strabon’a göre Mitridat Krallığı zamanında krallar adına yapılmış anıt mezarlardır. Yeşilırmak Vadisi boyunca irili ufaklı 23 adet kaya mezarı bulunan bölge Krallar Vadisi olarak da bilinir. Kaya Mezarlarının içlerinden çok, arkalarına oyulmuş geçitler dikkat çekicidir. Kalker kayalara oyularak yapılan bu bu mezarlar yapı ve büyüklükleri itibarıyla kente hakim bir noktadadır. Bu alanda ayrıca 15. Yüzyıl Osmanlı dönemine ait iki adet özel hamam bulunmaktadır.

7- İsmail Fakirullah Türbesi ve Güneş Işığı Düzeneği

İsmail Fakirullah Türbesi Siirt’teTilo ilçesinde yer alır. İbrahim Hakkı’nın hocası İsmail Fakirullah’ın ölümünden sonra onun için 18. Yüzyılda inşa ettiği türbedir. Orijnalliğini, 1965’te yapılan kötü restorasyonlar nedeniyle kısmen kaybetmiştir. Her yıl 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde, gece ve gündüz süresinin eşit olduğunda, İbrahim Hakkı tarafından hocası için yapılan düzenekle güneş, doğarken ilk ışıklarını İsmail Fakirullah’ın mezarının başucuna vuruyor. Bu düzenek aynı zamanda Sufi inanışlarının mimaride bir temsilini yansıtmaktadır.

8- Ashab-ı Kehf Külliyesi (Yedi Uyuyanlar)

Ashâb-ı Kehf, pagandan kültürden Hıristiyanlığa, oradan da Müslümanlığa uzanan bir süreçte farklı kültürlerin etkileşimine örnek olan bir anlatıdır.

Kıssanın özünü oluşturan uzun süre mağarada uyuyup yeniden uyanma olayı, İslam’ın dışındaki diğer bazı dinlerde ve çeşitli efsanelerde de yer almaktadır. Hint kutsal kitaplarından Mahabharata’da yedi kişinin, peşlerinde bir köpek olduğu halde rizayet için krallığa ve dünyaya yüz çevirdikleri nakledilmektedir.

Hikayenin en eski versiyonu kayıp bir Yunanca kaynaktan aldığını söylediği Suriyeli papaz Yakup (Sarug’un Yakubu, 450-521)tan gelir. Hikayenin çerçevesi Gregory (538-594) ve Paul (720-799) da Lombardların tarihi’inde çizilir. En iyi bilinen batı versiyonu Jacobus de Voragine’nin Altın masal’ında ortaya çıkar.

9- Stratonikeia Antik Kenti

Stratonikea Muğla’nın Yatağan ilçesi’nin 6-7 km. batısında, Yatağan-Milas karayolu çıkışında 1 kilometre mesafede yer alan Eskihisar köyü ile iç içe bir antik kenttir. Kent, MÖ 3. yüzyıl da kurulmuştur. Bu tarihte Suriye kralı I. Selevkos eşi Stratonike’yi oğlu Antiokhos’a vermiş, Antiokhos da önce üvey annesi sonra eşi olan Stratonike adına Stratonikea kentini kurmuştur.

Antik çağ coğrafyacısı ve gezgini Strabon’a göre kent, çok güzel yapılarla donatılmıştı. Yapılan kazılarda ele geçirilen sikkelerden, Stratonikeia sikkelerinin kentin Rodos’tan bağımsızlığını kazandığı MÖ 167’den itibaren basılmaya başlandığı ve Gallienus (253-268) zamanına kadar devam ettiği anlaşılıyor.

10- Akdamar Kilisesi

Akdamar Adasındaki Surp Haç kilisesi, Kudüs’ten İran’a kaçırıldıktan sonra 7. yüzyılda Van yöresine getirildiği rivayet edilen Hakiki Haç’ın bir parçasını barındırmak maksadıyla Kral I. Gagik’in emriyle 915-921 yıllarında Mimar Manuel tarafından inşa edilmiştir. Adanın güney doğusuna kurulmuş olan kilise, mimari açıdan Ortaçağ Ermeni sanatının en parlak eserleri arasında sayılır. Kızıl andezit taşından inşa edilmiş olan kilisenin dış cephesi, alçak rölyef şeklinde işlenmiş zengin bitki ve hayvan motifleriyle ve Kutsal Kitap’tan alınma sahnelerle bezenmiştir. Kilise bu özelliğiyle de Ermeni mimari tarihi içinde eşsiz bir konuma sahiptir.

Daha önce UNESCO Dünya Kültür Mirası Kalıcı Listesi’nde yer alan tarihi yerlerimiz;

İstanbul’un Tarihi Alanları
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas)
Hattuşaş (Boğazköy)
Nemrut Dağı (Adıyaman)
Xanthos-Letoon (Antalya)
Safranbolu (Karabük)
Truva Antik Kenti (Çanakkale)
Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne)
Çatalhöyük (Konya)
Bergama (İzmir)
Cumalıkızık (Bursa)
Pamukkale (Denizli)
Kapadokya (Nevşehir)

Daha önce UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’nde yer alan tarihi yerlerimiz;

Efes (İzmir) [1994]
Karain Mağarası (Antalya) [1994]
Ahlat Eski Yerleşimi ve Mezar Taşları (Bitlis) [2000]
Alahan Manastırı (Mersin) [2000]
Alanya (Antalya) [2000]
Diyarbakır Kalesi ve Surları (Diyarbakır) [2000]
Harran ve Şanlıurfa Yerleşimleri (Şanlıurfa) [2000]
İshakpaşa Sarayı (Ağrı) [2000]
Konya Selçuklu Başkenti (Konya) [2000]
Mardin Kültürel Peyzaj Alanı (Mardin) [2000]
Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı [2000]
St. Nicholas Kilisesi (Antalya) [2000]
St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Çevresi (Mersin) [2000]
Sümela Manastırı (Trabzon) [2000]
Afrodisias Antik Kenti (Aydın) [2009]
Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla) [2009]
Perge Antik Kenti (Antalya) [2009]
Sagalassos Antik Kenti (Burdur) [2009]
Göbeklitepe Arkeolojik Alanı (Şanlıurfa) [2011]
Beyşehir, Eşrefoğlu Camii (Konya) [2011]
St. Pierre Kilisesi (Hatay) [2011]
Ani Tarihi Kenti (Kars) [2012]
Aizanoi Antik Kenti (Kütahya) [2012]
Beçin Ortaçağ Kenti (Muğla) [2012]
Birgi Tarihi Kenti (İzmir) [2012]
Gordion (Ankara) [2012]
Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Nevşehir) [2012]
Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı (Muğla) [2012]
Niğde’nin Tarihi Anıtları (Niğde) [2012]
Mamure Kalesi (Mersin) [2012]
Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir) [2012]
Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi (Gaziantep) [2012]
Zeugma Arkeolojik Siti (Gaziantep) [2012]
Laodikeia Antik Kenti (Denizli) [2013]
Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri (Manisa) [2013]
Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri [2013]
Anavarza Antik Kenti (Adana) [2014]
Kaunos Antik Kenti (Muğla) [2014]
Korykos Antik Kenti (Mersin) [2014]
Arslantepe Arkeolojik Alanı (Malatya) [2014]
Kültepe Arkeolojik Alanı (Kayseri) [2014]
Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı Alanları (Çanakkale) [2014]
Eflatunpınar: Hitit Su Anıtı (Konya) [2014]
İznik (Bursa) [2014]
Mahmutbey Camii (Kastamonu) [2014]
Ahi Evran Türbesi (Kırşehir) [2014]
Vespasianus-TitusTüneli (Hatay) [2014]
Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup Kilisesi (Mardin) [2014]
Anadolu Selçuklu Medreseleri (Erzurum, Sivas, Kayseri, Konya ve Kırşehir) [2014]