15 Yaşındaki Çocuğun Bulduğu Kayıp Maya Şehri Tarlaymış

Kanadalı 15 yaşındaki çocuğun Mayaların takımyıldızı haritalarını ve uydu fotoğraflarını kullanarak keşfettiği şey kayıp Maya şehri değil, tarla çıktı.

Gadoury araştırmasını Kanada Uzay Ajansı’na sunuyor. Görsel: Kanada Uzay Ajansı

Uydu fotoğrafları geçmişi incelemek için önemli bir araç olabilir. Örneğin Sarah Parcak gibi arkeologlar bunu kullanarak Amerika’da olası Viking yerleşimlerini aramaya devam ediyor. Sarah Parcak ve meslektaşları bu gibi teknolojilerin, insanların bilime olan erişimini kolaylaştıracağını düşünüyor. 15 yaşındaki bir çocuğun kayıp bir şehri bulması da bu “herkese açık bilim” düşüncesinin çarpıcı bir göstergesi olabilirdi.

Fakat bu durumda uydu fotoğraflarından görülen, kayıp bir Maya şehri değil. Uzmanlara göre Kanada Uzay Ajansı’nın uydu görüntülerinde görülen kare şekli, büyük ihtimalle terk edilmiş ya da nadasa bırakılmış eski bir mısır tarlası.

Google Earth görüntüleri. Görsel: Kanada Uzay Ajansı

Austin-Texas Üniversitesi Mezoamerika Merkezi’nden antropolog David Stuart, kendi Facebook sayfasında keşfin sahte olduğunu söyledi. Alcalde sitesine göre Stuart da 15 yaşındayken, Maya uzmanı olan ebeveynleriyle katıldığı bir Guatemala gezisinde, daha önce çözülemeyen ve araştırmacıları şaşırtan bir Maya hecesini çözmeyi başarmıştı.

Stuart “Olay karmakarışık bir halde… Antik Mayalar şehirlerini takımyıldızlarına göre yerleştirmedi. Böyle bir eşleşme görmek Rorschach süreci gibi birşey, çünkü yıldızlar da şehirler de heryerde” diyor.Stuart “Google Earth’de görülen kare şekil gerçekten de insan yapımı bir şey, ama o bir “milpa”, yani nadasa bırakılmış eski bir mısır tarlası” diyor.

Dr Stuart 15 yaşındaki William’ı suçlamaktan kaçınarak, özellikle bu keşfin reklamını yapan sözde uzmanları eleştirdi. Stuart “William şüphesiz akıllı ve Mayalar ile arkeoloji konusunda hevesli bir çocuk, ve beslenmeyi hak eden bir yeteneği var. Burada beni asıl kızdıran, medya ilgisi arayan ‘uzmanların’ sorumsuzluğu” dedi.

Gadoury araştırmasını Kanada Uzay Ajansı’na sunuyor. Görsel: Kanada Uzay Ajansı

Güney Kaliforniya Üniversitesi’nden uzaktan algılama (remote sensing) uzmanı antropolog Thomas Garrison ise Gizmodo‘ya yaptığı açıklamada “Küçük çocuğun çabalarını kutluyorum, ve bu kadar genç birinin uzaktan algılama ve Maya arkeolojisiyle bu kadar ilgili olduğunu görmek çok heyecan verici. Fakat uzaktan algılama araştırmasının en önemli noktası arazi doğrulamasıdır. Uydu görüntüsünde tespit ettiğiniz şeyi doğrulayabilmek zorundasınız” diyor.

Garrison açıklamasına şöyle devam ediyor: “Bu durumda, bu şeklin düz çizgilerden oluşuyor olması ve içinde ikinci bir bitki örtüsünün büyüdüğünün görülmesi, bunun terk edilen bir milpa olduğuna dair bariz işaretlerdir. Herhalde 10-15 yıldır nadasa bırakılmış durumda. Maya ovalarında zaman geçiren herhangi biri için bu barizdir. Umarım bu genç araştırmacı üniversite düzeyinde de bu alanda devam etmeyi seçer ve böylece sonraki keşifi (ve yapılacak bir sürü keşif var) anlamlı olur.”

Garrison Guatemala’da kendi çalıştığı bölgedeki benzer bir şeklin görüntüsünü de örnek olarak verdi. Bu tarla daha yakın bir zamanda terk edilmiş:

Slovenya’daki Antropolojik ve Mekansal Çalışmalar Enstitüsü’nden Ivan Šprajc de Mayaların çok iyi astronomlar olduğunu, ve belirli yıldızlar ile gökcisimleriyle yakından ilgilendiğini belirtti. Fakat Šprajc, bu çizelgelerin Maya şehirlerinin yerlerini bulmak için kullanabileceği konusunda şüpheli olduğunu söyledi.

Šprajc Gizmodo‘ya yaptığı açıklamada “Maya takımyıldızlarından çok azı tespit edilebildi, ve tespit edilenlerde bile takımyıldızlarının kaç tane yıldızdan oluştuğunu ve bu yıldızların hangileri olduğunu bilmiyoruz. Bu nedenle yıldızlar ve Maya şehirleri arasında bir bağlantı olup olmadığını kontrol etmek imkansızdır. Genelde, Maya yerleşimlerinin konumunu etkileyen birkaç çevresel faktör olduğunu biliyoruz, bu yüzden yıldızlarla eşleştirmek muhtemel değil” dedi.

Florida Doğa Tarihi Müzesi küratörü Susan Milbrath, Wired’a e-posta üzerinden yaptığı açıklamada takımyıldızı haritası ne gösterirse göstersin, bölgede bir yerleşime rastlayabileceğinizi belirtti. “Maya bölgesi o kadar yoğun yerleşilmiş ki, arkeolog Ed Kurjack bana bölgenin…ağaçsız ve birbirine yakın birçok şehirden oluştuğunu anlatmıştı. Yani herhangi bir noktada arkeolojik bir alan bulmanız olasıdır” diyor.

15 Yaşındaki Çocuk Yeni Bir Maya Şehrini Keşfetmiş Olabilir

Kuzey Amerika’daki İkinci Viking Yerleşimi Bulunmuş Olabilir

Gizmodo – George Dvorsky, Wired – Sarah Zhang, 11 Mayıs 2016