1.000 Yıl Önce Bu Kadın Kanoya Gömülerek Uğurlanmış

1.000 yıl önce genç bir kadın, Patagonya’da ölüler diyarına yaptığı son yolculuğu temsil etmesi için törensel bir kanoya gömüldü.

Araştırmanın yazarlarına göre, keşif, kano gömmelerinin İspanyol öncesi Güney Amerika’da uygulandığına dair etnografik ve tarihi kayıtları doğruluyor ve bunların ancak İspanyol kolonizasyonundan sonra kullanılmış olabileceği fikrini çürütüyor.

Çalışmanın baş yazarı arkeolog Alberto Pérez, “Bu çalışmanın ve sonuçlarının bu tartışmayı çözeceğini umuyoruz.” diyor.

Pérez, kano mezarlarının iyi bir şekilde kanıtlandığını ve Güney Amerika’nın bazı bölgelerinde hala uygulandığını söylüyor. Ancak ahşap hızla çürüdüğü için, yeni bulgu, İspanyol öncesi döneme ait uygulamanın bilinen ilk kanıtı. “Önceki kanıtlar önemliydi ve etnografik verilere dayanıyordu, ancak kanıtlar dolaylıydı.”

Arjantin’in batısındaki Lacár Gölü yakınlarındaki Newen Antug arkeolojik alanında yapılan araştırmada açıklanan mezar, yas tutanların kadını, ateşle oyulmuş tek bir ağaç gövdesinden yapılmış ahşap bir yapıya sırt üstü gömdüklerini gösteriyor.

Aynı yakma tekniği binlerce yıldır yerel Mapuche kültüründe “wampos” olarak bilinen oyma kanoları yapmak için kullanılmıştı ve kanıtlar, yerli insanların kadının kalıntılarını mistik bir bölgede son bir kano yolculuğuna çıkabilmesi için hazırladığını gösteriyor.

İspanyol öncesi ölü gömme

Kadının mezarı, arkeologların özel arazide bir kuyu inşa edilmeden önce 2012 ve 2015 yılları arasında kazdıkları Newen Antug sahasındaki bilinen üç İspanyol öncesi mezarın en eskisi. Konum, Güney Amerika’nın güney kesiminin ılıman bozkırları, alpin bölgeleri, kıyıları ve çöllerinden oluşan Patagonya olarak bilinen bölgenin kuzey ucunda.

Radyokarbon tarihleme, kadının 850 yıldan daha uzun bir süre önce ve muhtemelen 1000 yıl kadar önce gömüldüğünü gösterirken, cinsiyeti ve ölüm yaşı – 17 ila 25 yaş arası – pelvik kemiklerinden ve dişlerindeki aşınmadan tahmin edildi. (Kanıtlar, Mapuchelerin MÖ 600’den beri bölgede yaşadığını gösteriyor)

Araştırmacılar, mezarda kadının başının yanına yerleştirilen beyaz sır ve kırmızı geometrik desenlerle süslenmiş bir çömleğin, And Dağları’nın her iki tarafındaki İspanyol öncesi seramiklerin “beyaz üzerine kırmızı” geleneği ile bağlantılı olduğunu ortaya koydu. Çalışmaya göre bu, mezar hediyesi olarak kullanılan bu tür çömleklerin bilinen en eski örneği.

Yaşı ve nemli iklimi göz önüne alındığında, mezar kanosu çürümüş ve geriye sadece odun parçaları kalmış. Ancak testler, parçaların aynı ağaçtan – bir Şili sedirinden (Austrocedrus chilensis) – geldiğini ve ateşle oyulduğunu gösteriyor.

Mezarda bulunan deniz kabukları, vücudunun doğrudan, muhtemelen 300 metreden daha uzaktaki Lacár Gölü kıyılarından getirilmiş bir tür tatlı su midyesi türü olan Diplodon chilensis yatağına yerleştirildiğini gösteriyor.

Buna ek olarak, vücudun konumu – kollar gövdenin üzerinde toplanmış ve baş ve ayaklar kaldırılmış halde – kadının bir kanonun pruva ve kıç tarafına tekabül eden uçları daha kalın duvarlara sahip içbükey bir yapının içine gömüldüğünü gösteriyor.

Bulgular birlikte ele alındığında, bu yönler, kadının, bir ruhun ölüler diyarına varmadan önce son bir tekne yolculuğu yapması gerektiğine dair Mapuche inancını temsil eden geleneksel bir kano mezarlığına gömüldüğünü gösteriyor. Pérez, “Maddi kanıtların hepsi aynı yönde ilerliyor ve bunu açıklayan bir dizi etnografik ve tarihsel bilgi var.” diyor.

“Ruhların varış noktası”

Mapuche inancına göre, ölülerin ruhlarının gideceği yer, Mapuche dilinde “denizin diğer tarafı” anlamına gelen bir kelime olan “Nomelafken” idi ve yeni ölüler, Külchemapu veya Külchemaiwe adlı efsanevi bir adaya varmadan önce dört yıla kadar mecazi bir tekne yolculuğu yapacaktı.

Şilili politikacı Salvador Sanfuentes’in 1840’lardan kalma tarihi bir raporunda, yerel halkın ölülerini akıntının ruhlar diyarına götürmesi için bir dere kenarına götürdüklerini ve bu yolculukta ölüleri taşımak için tören kanolarının tabut olarak gömüldüğünü belirtiyor.

Perez’in belirttiğine göre, son bir varış noktasına böyle bir kano yolculuğu yapan yakın zamanda ölen bir metafor, Güney Amerika’da İspanyol öncesi zamanlarda ve muhtemelen binlerce yıldır yaygın gibi görünüyor.

Araştırmacılar, nemli iklimlerde ahşabın bozulması gibi koruma sorunları nedeniyle bu uygulama arkeoloji tarafından çok az bilinmesine rağmen, bunun kıtada yaygın bir uygulama olduğu sonucuna varıyor.

Live Science. 24 Ağustos 2022.