Suriyeli Bakan: Türk Hükümeti Çalınan Eserleri İade Etmeyi Reddediyor

Suriye Tarihi Eserler Bakanı, Türkiye’yi Suriye’deki tarihi yerlerden kaçırılan eserler hakkında bilgi vermeyi ve eserleri geri vermeyi reddetmekle suçladı. Türk hükümeti ise bu suçlamaları reddetti.

Suriye’nin kültürel mirası IŞİD militanlar tarafından yok edilme tehlikesi altında. Reuters’a yaptığı açıklamada Suriye Eski Eserler Bakanı Maamoun Abdulkarim , Palmira ve Irak sınırı yakınındaki Mari arkeolojik alanlarındaki yasadışı kazıların, Suriye’nin arkeolojik mirası için antik şehirlerin yok edilmesinden bile daha zararlı olduğunu söyledi.

Abdulkarim, yağmalanan eserlerin 2,000den fazlasının Türkiye’de ele geçirildiğini, ve Türkiye’nin Suriye’nin diğer komşularının aksine eserleri belgeleme ve geri verme konusunda Suriyeli yetkililerle işbirliği yapmadığını söyledi. Viyana’da yapılan bir röportajda Abdulkarim “Türk hükümeti ele geçirilen eserleri kayda geçirmeyi reddediyor. Hiçbir bilgi, hiçbir resim yok. Şeffaf bir süreç yürümüyor” diyor.

“Yaklaşımlarını değiştirmeleri gerekiyor. Bize ‘bunu yapamayız çünkü yasalarımız elimizdekileri açıklamamıza engel oluyor’ dediler” diyor Abdulkarim.

TC Kültür Bakanlığı’ndan bir sözcü ise Abdulkarim’in suçlamalarının asılsız olduğunu söyledi. Sözcü “Bazı Suriye eserleri Türkiye’ye kaçırılmış olabilir… Bu tür kaçakçılıkları önlemek için elimizden geleni yapıyoruz. Ne zaman böyle eserler ele geçirsek, onları ilgili ülkenin kurumlarına iade ediyoruz. Yakın zamanda sınır polisimize bu konuda eğitim verdik. Bu iddiaların politik motivasyonları olduğunu düşünüyorum” dedi.

Abdulkarim’e göre, Türkiye’de ele geçen 2,000 eserin yanında, savaşın başlangıcından beri Suriyeli yetkililer kaçakçıların elinden 6,500 eser, Ürdünlü yetkililer de 300 eser kurtardı. Lübnan’da ele geçirilen 90 eser de Suriye’ye iade edildi.

Suriye ve İsrail arasındaki ilişkilerin eksikliği, orada bulunan eserler hakkında da hiçbir bilgi gelmemesi anlamına geliyor, diyor Abdulkarim.

Abdulkarim, IŞİD’in yağmacıların elde ettiği kârdan bir pay karşılığı, yağmacılara izin çıkardığını anlattı. İzin belgesi olan yağmacılar Türkiye’ye kaçıracak eserler aramak için, Mari ya da Dura Europos gibi tarihi yerleri buldozerlerle delik deşik ediyor. Abdulkarim “Geçen ay elimize, üstünde ‘Daeş Devleti Arkeoloji Departmanı bu kişiye bu tarihi alanda istediği kazıyı yapma izni veriyor’ yazan belgeler ulaştı.” dedi.

Suriye’de tarihi eser yağması geniş kapsamlı olarak 2013’te başladı. Abdulkarim, Birleşmiş Milletler’in Şubat ayında Suriye ve Irak kültürel miras alanlarını koruyan önergeyi geçirmesinden sonra da olay yerinde hiçbir şeyin değişmediğini söyledi.

Suriyeli bakan “Avrupalı ülkelerin, ABD’nin, Japonya’nın (ve diğerlerinin) bizim eserlerimizi alan insanları, eserleri reddetmeye ikna etmesine ihtiyacımız var” dedi. Abdulkarim bu eserleri alan kişlerin İngiltere’de, ABD’de, Arap Körfez ülkelerinde, Çin’de, Fransa’da, Almanya’da ve İsviçre’de yaşadığını söyledi. Abdulkarim “Bizim eserlerimizi alırsanız, Daeş’i destekliyorsunuz” dedi.

Reuters, Shadia Nasralla